کد مطلب:45993 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » فلسفه و منطق

تضاد چه نقشي در ايجاد اشياء جديد دارد؟

اگر تضاد و اختلاف بين عناصر نباشد تأثير و تأثر معنا ندارد. فيالمثل اگر فقط اكسيژنها را كنار يكديگر بگذاريم، آنچه اين دارد آن دارد و آنچه اين ندارد آن ندارد، اين چيزي ندارد به آن بدهد و آن چيزي ندارد كه اين بخواهد از آن بگيرد، در نتيجه صورت جديدي حاصل نميشود. اين است كه زمينه تركيب و ايجاد شئ جديد را همين اختلافها به وجود ميآورند (اين همان نقش تأثيرات عرضي در تكامل طولي است). ولي در عين حال اين اموري كه با هم تضاد و اختلاف دارند، تمام وجودشان در ناسازگاري خلاصه نميشود، سازگاري هم دارند كه همان «ميل تركيبي» نام دارد كه محصول نوعي جذب و دفع است (غير از جاذبه و دافعه نيوتن). مثلاً پيدايش مركّبات نتيجه جذبها يعني سازگاريها و دفعها يعني ناسازگاريهاست. اگر همديگر را جذب نكنند روي هم اثر نميگذارند و اگر اختلاف نداشته باشند، باز روي هم اثر نميگذارند. بهترين مثال، تجاذبهايي است كه در عالم موجودات، بالاخص حيوانات و انسان پيدا ميشود. اين دو جنسي بودن انسان است كه منشأ نوعي تركيب و توالد و تناسل و ادامه نوع است. اگر همه انسانها به شكل مرد آفريده شده بودند نه يكديگر را جذب ميكردند و نه اثر روي هم ميگذاشتند و اگر همه زن آفريده ميشدند باز هم با هم تركيب نميشدند، ولي اين نوع اختلاف و تضاد كه ميان دو جسم هست، در عين حال منشأ تجاذب و تركيب هم هست.
همين اختلاف است كه سبب كشش اينها به سوي يكديگر و در نتيجه متحد شدن و يكي شدن و يك واحد كاملتر را به وجود آوردن است و همين است كه سبب ميشود يك انسانِ در خانواده، تكامل يافتهتر از يك انسان مجرد باشد. خود زندگي خانوادگي نوعي تكامل است.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري
شهيد مطهري